Wat verstaat men onder de aangifte in de personenbelasting en op welke manier wordt die door de FOD Financiën verwerkt?¹

De missie van de Algemene Administratie van de Fiscaliteit (AAFisc) is de juiste en rechtvaardige belastingen en heffingen vestigen verschuldigd door iedere belastingplichtige. Hiertoe behoort ook die van de personenbelasting (PB), op basis van de aangifte die gewoonlijk ‘belastingaangifte’ wordt genoemd. Vervolgens is de Algemene Administratie van de Inning en de Invordering (AAII) op haar beurt verantwoordelijk om de berekende bedragen te innen, in te vorderen of terug te betalen.

In het kader van de verbetering van haar dienstverlening is één van de doelstellingen die de AAFisc nastreeft de naleving van de fiscale verplichtingen maximaal vergemakkelijken. Jaarlijks moeten bijna zeven miljoen belastingaangiften worden ingediend. Een boeiende uitdaging inzake administratieve vereenvoudiging!

Tot 2003 ontving iedere belastingplichtige de beruchte bruine envelop met daarin de belastingaangifte. Om het invullen van deze aangifte te vereenvoudigen, heeft de AAFisc een applicatie ontwikkeld die het mogelijk maakt om de aangifte online in te vullen. Zo ontstond Tax-on-web.

Met de toepassing Tax-on-web wordt het invullen van de aangifte aanzienlijk vergemakkelijkt dankzij verschillende modules die de belastingplichtige helpen om de meest complexe codes van zijn aangifte correct in te vullen. Bovendien, naarmate de jaren vorderen, bevatten de aangiften in Tax-on-web steeds meer vooraf ingevulde gegevens. Die helpen eventuele vergissingen of fouten in de codering van bepaalde bedragen te vermijden.

Bovendien werden in 2010 de eerste 5.000 voorstellen voor vereenvoudigde aangifte (VVA) verstuurd naar belastingplichtigen in een specifieke situatie (zoals gepensioneerden met een stabiele fiscale situatie) . Deze kwamen in de plaats van de klassieke in te vullen aangiften. In 2014, heeft de AAFisc de grens van 2.000.000 verstuurde VVA’s bereikt. Het VVA bevat de fiscale gegevens bekend bij de FOD Financiën. Dankzij het VVA hoeft de belastingplichtige de aangifte niet meer terug te sturen indien hij instemt met de bedragen vermeld in zijn VVA.

Om het VVA en de online aangiften vooraf te kunnen invullen, moet de AAFisc dus beschikken over een maximum aan gegevens die rechtstreeks op een geautomatiseerde manier worden bekomen bij werkgevers, sommige instellingen... Analyses worden continu uitgevoerd om het aantal van deze vooraf ingevulde aangiften te kunnen verhogen en zo de fiscale verplichtingen te vergemakkelijken bij een maximum aantal belastingplichtigen. Zo vindt men dus in het VVA inkomsten, betaalde bedragen in het kader van een pensioenregeling of een schenking aan een goed doel, dienstencheques …

Maar wat doet de AAFisc met de aangiften die ze ontvangt?

De verwerkingsstadia van de aangiften natuurlijke personen (NP) kunnen worden opgedeeld in vier fasen:

1. De aangiften ontvangen

Gedurende deze eerste fase is het de bedoeling om alle ontvangen aangiften te registreren om de aangegeven gegevens te kunnen verzamelen. Als de aangiften elektronisch via Tax-on-web werden ingediend, gebeurt de registratie automatisch. De papieren aangiften en hun bijlagen, alsook de VVA’s gewijzigd door de belastingplichtigen, moeten echter worden verstuurd naar de scanningscentra van Namen en Gent om te worden gescand.

2. De ontvangen gegevens vastleggen en valideren
Dankzij de verschillende valideringsregels in Tax-on-web, kunnen de aangiften enkel worden ingediend als ze technisch correct zijn. De verwerking van een deel van de online-aangiften gebeurt dus volledig geautomatiseerd. Dat is ook het geval voor de VVA’s waarmee belastingplichtigen het eens zijn. Een gedeelte van de aangiften kunnen dus automatisch worden ‘ingekohierd’ of verwerkt.

De aangiften die niet automatisch kunnen worden ingekohierd, vereisen de tussenkomst van een ambtenaar. Dan worden de fiscale gegevens van de aangiften eerst geïntegreerd in een database. Daarna kunnen de medewerkers verantwoordelijk voor de verwerking van de aangiften ze behandelen. Ze vergelijken de aangiften met de gegevens die de administratie reeds kent, ze passen ze aan indien nodig en ze valideren ze. Om te vermijden dat aangiften last-minute moeten worden verwerkt, is er een ritme vastgelegd om de aangiften te verwerken. Alle aangiften moeten immers worden ingekohierd tegen 30 juni van het jaar dat volgt op het inkomstenjaar. Een aangifte ingediend in 2014 (aanslagjaar 2014 – inkomstenjaar 2013) moet dus worden ingekohierd tegen 30 juni 2015.

3. De eventuele anomalieën verwerken

Als er anomalieën ontdekt worden die de verwerking van de aangifte verhinderen, raadpleegt en controleert de ambtenaar alle beschikbare informatie, identificeert de ontbrekende elementen en neemt, indien nodig, contact op met de belastingplichtige. Twee soorten fouten worden onderscheiden:

• fouten die de automatische inkohiering van de aangifte blokkeren, maar die geen invloed hebben op de fiscale situatie van de belastingplichtige (verkeerd formulier, niet-ondertekende aangifte, gegevens onleesbaar ...)
• onregelmatigheden in de gegevens die door de belastingplichtige zijn aangegeven. Dan onderzoekt de ambtenaar de aangegeven gegevens en vergelijkt deze met de gegevens bekend bij de administratie of met deze afkomstig van andere publieke diensten of derden.

Als de aangegeven gegevens moeten worden gewijzigd, wordt een bericht van wijziging via aangetekende brief verstuurd naar de belastingplichtige. Deze moet dan vervolgens ofwel zijn akkoord geven ofwel het vastgestelde verschil rechtvaardigen met argumenten. De medewerker analyseert de antwoorden van de belastingplichtige en bepaalt of een overeenkomst mogelijk is. In geval van blijvende onenigheid, wordt het definitieve standpunt van de administratie of een beslissing van aanslag schriftelijk aan de belastingplichtige meegedeeld. Als hij niet reageert op het bericht van wijziging, wordt een aanslag van ambtswege gevestigd op basis van het bericht van wijziging.

Als de belastingplichtige zijn aangifte echter niet heeft ingediend, wordt er automatisch een herinneringsbrief verzonden. Als de belastingplichtige niet reageert op deze herinneringsbrief, kan een medewerker een boetebericht verzenden na nazicht van zijn dossier. Een aanslag van ambtswege wordt dan gevestigd, waarbij aan de belastingplichtige wordt meegedeeld op welke bekende gegevens de administratie zich heeft gebaseerd om de aanslag te vestigen.

Administratieve sancties kunnen ook worden toegepast. Merk op dat zij ook afhankelijk zijn van de mogelijke inbreuken in voorgaande jaren en de ernst daarvan (met of zonder de intentie belasting te ontduiken).

4.   De bedragen berekenen en valideren

Na de eventuele rechtzettingen wordt de belasting berekend, rekening houdend met o.a. het tarief van de gemeentebelasting, en ze wordt ingekohierd. Het bedrag van de belasting - nul of te betalen of terug te krijgen - wordt aan de belastingplichtige meegedeeld via het aanslagbiljet (of berekeningsnota). Indien de belastingplichtige een fout in zijn aanslagbiljet vaststelt, kan hij een aanvraag tot ontheffing of een bezwaar indienen bij de gewestelijke directie.

Vanaf de verzending van het aanslagbiljet komt de AAII tussen.

De AAII heeft drie essentiële opdrachten:

• innen
• invorderen
• terugbetalen

Bij de behandeling van de PB, kunnen twee opties onderscheiden worden:

1. De belastingplichtige heeft recht op een terugbetaling

Als het aanslagbiljet een bedrag vermeldt in het voordeel van de belastingplichtige, zal de terugbetaling, behalve uitzondering², op het einde van de tweede maand na de datum van inkohiering gebeuren.

De terugbetaling gebeurt via overschrijving op de bankrekening van de belastingplichtige of via postassignatie. Als de AAII een rekeningnummer kent, zal ze hiervan altijd gebruik maken. Op het aanslagbiljet wordt vermeld op welke wijze de eventuele terugbetaling zal gebeuren. Het is dan ook heel belangrijk om na te gaan of de gegevens juist zijn (naam, adres, rekeningnummer …). Zo niet, moet contact worden opgenomen met het ontvangkantoor (Teams Invordering) waarvan de gegevens op het aanslagbiljet staan.

2. De belastingplichtige moet een bedrag betalen

Als het aanslagbiljet een te betalen bedrag vermeldt, beschikt de belastingplichtige over een termijn van twee maanden om zijn schuld te betalen³. Op de vervaldag, in geval van totale of gedeeltelijke niet-betaling, krijgt de belastingplichtige een herinnering en worden nalatigheidsinteresten berekend aan 7% jaarlijkse interestvoet. Als de AAII nog steeds geen betaling ontvangt, zal ze vervolgingen instellen (via gerechtsdeurwaarder of onrechtstreekse vervolgingen zoals beslag op loon of beslag op bankrekening) tot de schuld volledig betaald is.

Als de belastingschuldige financiële moeilijkheden heeft, kan hij de ontvanger om een afbetalingsplan vragen. Opgelet: het gaat om een gunstmaatregel onder de persoonlijke bevoegdheid van de ontvanger.

De betaling van de belastingen, PB en andere, laat toe de federale staat maar ook andere bestuursniveaus zoals de gewesten en de gemeenten te financieren.

¹ Voor dit eerste verslag ‘GRI 4.0’ wordt alleen de personenbelasting in rekening genomen omdat iedere Belgische belastingplichtige aan deze belasting is onderworpen.

² De terugbetaling zal niet binnen die termijn geschieden als er schulden of onbetaalde aanslagen bestaan, als het bankrekeningnummer verkeerd is, als de terugbetaling een overledene of een onverdeeldheid tussen meerdere personen betreft, als iemand een bezwaar heeft ingediend tegen de terugbetaling in het kader van een beslag …

³ De vervaldatum wordt op het aanslagbiljet vermeld.