¹De 'andere' beslissingen slaan op gevallen waarvoor het bezwaar zonder voorwerp is of zonder voorwerp is geworden door een rechtzetting via een beslissing tot ontheffing langs kohier. Ook beslissingen van gehele of gedeeltelijke aanvaarding of verwerping, genomen voor meerdere bezwaren over samenhangende zaken, behoren tot deze categorie.

¹ Het gaat hier om voorzieningen waarvoor het administratief dossier ter griffie werd neergelegd. Sinds 6 april 1999 beslist de gewestelijke directeur als administratieve overheid over de bezwaarschriften met inbegrip van de aanslagjaren vóór het aanslagjaar 1999. De beslissing is dus van administratieve aard en heeft geen jurisdictioneel karakter. Na een beslissing van de gewestelijke directeur is de rechtbank van eerste aanleg bevoegd en niet meer het hof van beroep zoals voorheen. De fiscale geschillenregeling wordt dus toevertrouwd aan de rechterlijke macht en wordt behandeld volgens de regels van het Gerechtelijk Wetboek. De fiscale rechtbanken van eerste aanleg zijn exclusief bevoegd om kennis te nemen van de geschillen betreffende de toepassing van de belastingwet, ongeacht het bedrag dat op het spel staat.

² De administratie heeft enkel kennis van de ingeleide vorderingen voor de rechtbanken op het ogenblik dat de griffie haar hiervan op de hoogte brengt. Aangezien er een bepaalde termijn verstrijkt tussen het neerleggen van de vordering op de griffie en de kennisgeving ervan aan de administratie, verkeert deze laatste niet in de mogelijkheid om het aantal vorderingen te kennen die werkelijk tijdens het kalenderjaar werden ingeleid. Enkel de statistieken bijgehouden door de FOD Justitie kunnen die informatie verstrekken.

Tijdens het jaar 2014 werden, van de 2.741 ingeleide zaken, 2.126 voorzieningen ingeleid in eerste aanleg, 525 voorzieningen in beroep en 90 voorzieningen in cassatie.

³ Met inbegrip van de tussenvonnissen en -arresten die de zaak naar een ander hof of een andere rechtbank verwijzen.Een nieuwe procedure werd van kracht in maart 1999. Die nieuwe procedure laat de belastingplichtige toe zich tot de rechtbank van eerste aanleg te wenden, ofwel na een beslissing genomen door de administratie, ofwel na een wachttermijn van zes maanden (negen maanden in geval van aanslag van ambtswege). Sinds maart 1999 verloopt de fiscale procedure volgens het gemeen recht (behalve enkele bijzondere bepalingen opgenomen in het Wetboek van de inkomstenbelastingen). Voor die wetswijziging moest de belastingplichtige wachten tot de administratie een beslissing had genomen dewelke enkel bij het hof van beroep kon worden betwist. De bepalingen die deze procedure bij het hof van beroep regelen, zijn opgeheven sinds 1999 maar blijven de procedures beheersen die op het ogenblik van de inwerkingtreding van de wetten van 15.03.1999 en 23.03.1999 hangende waren.

Oude procedure

Op 31.12.2014 waren nog 2.020 geschillen in behandeling bij de hoven van beroep, tegenover 2.187 op 31.12.2013. Op de nog in behandeling zijnde dossiers op het einde van het jaar waren er 1.426 zaken (1.060 Franstalige en 366 Nederlandstalige) te behandelen door het Hof van beroep te Brussel.

Gelet op het aantal in 2014 afgesloten zaken, valt het te vrezen dat het nog jaren zal duren alvorens de geschillen daterend van vóór 1999 afgehandeld zullen zijn. Daarbij mag niet worden vergeten dat de ouderdom van die geschillen dikwijls nog het in staat stellen van de zaken bemoeilijkt (overlijden van de belastingplichtige en noodzaak tot het opzoeken van de erfopvolgers, ontbonden vennootschappen en opzoeken van vereffenaars...).

Op de 167 arresten die in 2014 werden geveld, waren er slechts 28 ongunstig voor de Staat of minder dan 16 %. Er werden 4 arresten door het Hof van Cassatie geveld, allebei gunstig voor de Staat.

Nieuwe procedure

Bij de rechtbanken van eerste aanleg is het aantal ingeleide zaken (2.126) licht gedaald ten opzichte van het jaar 2013 (2.196). We behouden aldus het gemiddelde van de jaren 2008 tot 2010. Met voldoening kan niettemin worden vastgesteld dat het aantal hangende zaken blijft dalen (12.941 eind 2013 tegen 12.062 eind 2014).

De zaken in eerste aanleg (12.062) worden op basis van de taal als volgt verdeeld: 2.381 geschillen in het Nederlands, 338 geschillen in het Duits (rechtbank van Eupen) en 9.343 geschillen in het Frans. De meest belaste rechtbanken zijn Brussel (2.962 hangende zaken waarvan 338 zaken in het Nederlands en 2.624 zaken in het Frans), Bergen (2.697 hangende zaken), Namen (1.811 hangende zaken), Luik (1.171 hangende zaken), Antwerpen (763 hangende zaken) en Gent (445 hangende zaken).

Vanaf 06.04.1999 beslist de gewestelijke directeur als administratieve overheid over de bezwaarschriften met inbegrip van de aanslagjaren vóór het aanslagjaar 1999. De beslissing is dus van administratieve aard en heeft geen jurisdictioneel karakter. Na een beslissing van de gewestelijke directeur is de rechtbank van eerste aanleg bevoegd en niet meer het hof van beroep zoals dat voorheen het geval was. De fiscale geschillenregeling wordt toevertrouwd aan de rechterlijke macht en wordt behandeld volgens de regels van het Gerechtelijk Wetboek. De fiscale rechtbanken van eerste aanleg zijn exclusief bevoegd om in eerste aanleg kennis te nemen van geschillen over de toepassing van de belastingwet.

¹ 74 afstanden, 4 onontvankelijke voorzieningen, 48 gunstige arresten volgens de oude procedure, 24 afstanden, 13 onontvankelijke voorzieningen en 350 gunstige arresten, 6 doorhalingen volgens de nieuwe procedure.

² 4 gunstige arresten volgens de oude procedure en 59 gunstige arresten volgens de nieuwe procedure.

³ 28 ongunstige arresten volgens de oude procedure en 150 ongunstige arresten volgens de nieuwe procedure.

⁴ 36 ongunstige arresten volgens de nieuwe procedure.

⁵ 13 gemengde arresten volgens de oude procedure en 92 gemengde arresten volgens de nieuwe procedure.

⁶ 1 gemengd arrest volgens de nieuwe procedure.

Op de 3.005 afgehandelde zaken bij de rechtbanken, waren er 574 vonnissen ongunstig voor de Staat, ofwel 19 % van de zaken. Wanneer men hieraan de gemengde vonnissen (minder dan 18%) toevoegt, kan men hieruit afleiden dat meer dan 63 % van de zaken met een voor de Staat gunstig vonnis wordt afgesloten. Dat is in overeenstemming met de vorige gemiddelde slaagkansen die werden vastgesteld sinds de hervorming van de procedure. Sinds de wet van maart 1999 is het niet langer de beslissing van de directeur der belastingen die het voorwerp uitmaakt van een vordering in rechte maar wordt de aanslag voor de rechter gebracht, waardoor de belastingplichtige voor de rechter niet meer beperkt is tot de grieven die in het bezwaarschrift voorkomen.

Wat de hoven van beroep betreft, werd de voorraad van hangende zaken die elk jaar groeide sinds 2008, gestabiliseerd en kende zelfs een lichte terugval in 2014 (1.568 zaken op 31.12.2014, tegen 1.678 zaken op 31.12.2013). Minder dan 23 % van de gevelde arresten zijn ongunstig voor de Staat, nagenoeg 64 % van de arresten zijn gunstig voor de Staat en de rest is gemengd.

Van de 525 nieuwe zaken die werden ingeleid, werden er 256 ingeleid in het Nederlands (234 door de belastingplichtigen en 22 door de Staat) en 269 in het Frans (225 door de belastingplichtigen en 44 door de Staat).

Wat de toestand bij het Hof van Cassatie betreft, moet worden vastgesteld dat meer arresten werden geveld (96 in 2014 tegen 66 in 2013); de voorraad hangende zaken daalt gevoelig (88 hangende zaken op 31.12.2014 tegenover 97 zaken op 31.12.2013). Van de 96 afgehandelde zaken, hebben er 36 een ongunstige afloop gehad voor de Staat. Bijna 61 % van de zaken behandeld door het Hof van Cassatie inzake inkomstenbelastingen of daarmee gelijkgestelde belastingen zijn dus gunstig voor de Staat.